Przedmowa do wydania polskiego książki Johna Crooka pt. "Kryzys światowy a humanizm buddyjski. Ostateczna rozgrywka: upadek albo odnowa cywilizacji".

Książkę wydał w lutym 2014 r. Związek Buddystów Czan, a patronat medialny nad nią objęły: Portal Buddyjski "Cyber Sangha", Magazyn Psychologiczny "Charaktery", Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie oraz Buddyjski Serwis Informacyjny "Buddyzm Media".

Ta obszerna pozycja (ponad 500 stron) przedstawia ewolucję wielu koncepcji kulturowych dotyczących dzisiejszych zapatrywań na życie i prezentuje z perspektywy praktyki buddyjskiej, drogę do wyjścia z kryzysu egzystencjalnego i cywilizacyjnego, drogę do szczęśliwszego i satysfakcjonującego życia.

CZYSTE POSTRZEGANIE INNYCH
Lepiej być świadomym własnych ograniczeń niż dostrzegać tysiące wad u innych. Zamiast mówić źle o ludziach i siać przez to niepokój w ich życiu oraz prowadzić do napięć, powinniśmy praktykować czyste postrzeganie. Kiedy już mówimy o innych, to mówmy o ich zaletach. Gdy szkalujemy kogoś, zachowujemy się tak, jakbyśmy napełniali swoje usta odchodami. Dzięki zrozumieniu tej zależności szybko przełamiemy nawyk negatywnego wyrażania się o innych.

SPÓJRZ NA UMYSŁ
Pozostaw umysł jasnym w jego naturalnym stanie, bez zastanawiania się nad tym, co wydarzyło się w przeszłości, czy nad tym, co planujesz zrobić w przyszłości, bez tworzenia jakichkolwiek pojęć. Dzięki wytrwałej praktyce dostrzeżesz i odczujesz przytomność jako najgłębszą obecność wewnętrznej jasności i zrozumienia. Dopóki umysł nie napotka żadnych zewnętrznych warunków w postaci pojęć, dopóty pozostanie pusty, nic nie będzie się pojawiać, będzie jak czysta woda.

PROSTA RELIGIA
Moja religia jest prosta: nie wymaga żadnych świątyń ani zawiłej filozofii. Świątynią jest nasz umysł i nasze serce, a filozofią — dobroć.

ŹRÓDŁO WEWNĘTRZNEGO SPOKOJU
Spokój wewnętrzny wyłania się z miłości i współczucia. Im bardziej troszczymy się o szczęście innych, tym bardziej poprawia się nasze samopoczucie. Dbanie o bliskie, ciepłe uczucia względem innych automatycznie osadza umysł w spokoju i otwiera nas.

CZYM JEST SZCZERE WSPÓŁCZUCIE?
Zazwyczaj współczucie czy miłość jest dla nas czymś w rodzaju bliskości z drugą osobą albo uczuciem, jakie żywimy do przyjaciela. Ale czasami współczucie utożsamiane jest także z litością – co jestbłędem. Współczucie czy miłość, kiedy ktoś patrzy na innych z góry, nie jest szczerym współczuciem. Szczere współczucie musi wyrażać się z szacunkiem i wynikać z rozpoznania, że inni tak samo jak my mają prawo do szczęścia.

INTERESOWNOŚĆ
Gdy jesteśmy dobrzy tylko po to, aby zdobyć coś w zamian, aby zyskać dobre imię lub sprawić, że inni nas polubią, nie zachowujemy się jak bodhisattwowie, ponieważ nasza motywacja skierowana jest na osiągnięcie przede wszystkim własnej korzyści. Tymczasem szczodrość oświeconego umysłu motywowana jest wyłącznie pożytkiem innych.

=====
Fragment książki "Mądrość Mistrzów". Tłumaczyła Eliza Vaidyan.
=====

Dolpopa Szierab Gjaltsen (1292-1361), wielki mistrz Tybetu, autor modlitwy, którą Dzongsar Dziamjang Khjentse Rinpocze zaleca odmawiać jako życzenie aspiracji dla Khyentse Foundation:

Obym odradzał się nieustannie
I we wszystkich swoich żywotach
Niósł światło nauk Buddy Siakjamuniego,
A gdybym nie mógł unieść tego zobowiązania
Obym przynajmniej
Odradzał się obciążony myślą, że wpływ nauk Buddy mógłby osłabnąć.

—————————————–

Źródło: Khyentse Foundation. Tłumaczyła Alina Mroczek (Slovik Translations).

Zwyczajny, codzienny umysł jest równie kapryśny jak niesforna małpa, przeskakująca od zadowolenia do złości, zależnie od tego, czy damy jej kęs jedzenia, czy podniesiemy na nią kij. W każdej chwili umysł przeskakuje na coś nowego. Nawet jeśli przez chwilę ogarnia nas oddanie dla guru, po chwili popadamy w uporczywe myślenie o przedmiocie, który pragniemy posiąść. Strumienie myśli i uczuć nie przestają się zmieniać, są jak kształty chmur poruszanych przez wiatr, jednak my nadajemy im olbrzymie znaczenie. Stary człowiek, który przygląda się zabawie dzieci, wie dobrze, że wszystko, co się między nimi dzieje, nie jest ważne. Nie ekscytuje się ani nie irytuje, podczas gdy dzieci traktują swoją zabawę bardzo poważnie. Jesteśmy dokładnie tacy jak one! Kiedy cierpimy, zamiast zrozumieć, że to, co przeżywamy, jest rezultatem naszych przeszłych negatywnych działań, i zamiast mentalnie przyjąć na siebie cierpienia wszystkich istot, jesteśmy przygnębieni i zasmuceni swoimi problemami. Mówimy sobie, że przecież po takiej ilości praktyki nie zasługujemy na cierpienie, powątpiewając w siłę błogosławieństwa mistrza i Trzech Klejnotów. Taka postawa tylko zwiększa nasze trudności.

Konflikty są nieuniknione, ponieważ żyjemy w świecie, który bezustannie się zmienia; stanowią część naszego życia. Bardzo ważne jest więc, jak do nich podchodzimy - czy reagujemy na nie przemocą czy może bez agresji. Z buddyjskiej perspektywy pierwotną przyczyną konfliktów jest niewiedza. Czy znasz jakiś konflikt, który w pewnym sensie nie wynika z braku zrozumienia lub nieporozumień? Bez względu na skalę konfliktu, jego przyczyna nie jest żadną tajemnicą - jest sumą drobnych, nagromadzonych na przestrzeni czasu nieporozumień.

Co sprawia, że dana era jest erą ciemności lub tak zwaną złotą erą? Jakie znaki na to wskazują? Trzęsienia ziemi, purpurowe niebo, deszcze meteorytów, w przeciwieństwie do tego, co nam mówiono, nie są oznakami ostatecznej zagłady. Podobnie, fruwające wszędzie wokół cherubinki, dobrze prosperująca gospodarka, swobodny przepływ informacji i pokój na ziemi niekoniecznie oznaczają złoty wiek. Mówi się, że era światłości to czas, kiedy ludzie cenią empatię i wybaczają innym; kiedy starają się zrozumieć punkt widzenia drugiego człowieka i są zadowoleni z tego, co sami mają. Kiedy systematycznie tłamsi się te wartości, wtedy można mówić o rychłym końcu świata. Kiedy bezbronnego żebraka postrzegamy jako pasożyta, a zazdrościmy miliarderom, którzy notorycznie niszczą naszą planetę, wówczas to my sami przyspieszamy nadejście dnia zagłady.

Zwierzęta posiadają takie samo niezbywalne prawo do korzystania z Ziemi, jak istoty ludzkie. Ludzie jednak dominują obecnie na naszej planecie i z powodu tej dominacji muszą wziąć na siebie zasadniczą odpowiedzialność za zapewnienie zwierzętom ich praw. To przekłada się na sposób postępowania, który jest zarówno humanitarny, jak i dalekowzroczny oraz równoważy interesy ludzi i innych gatunków, tak aby największa możliwa liczba istot odniosła pożytek.

Nareszcie wyczekiwane od dawna spotkanie. Oby wszystkim przyniosło jak największy pożytek, a szczególnie szkole karma kagju. KARMAPA CZIENNO!
-----
Jego Świątobliwość Ogjen Trinlej Dordże i Jego Świątobliwość Trinlej Taje Dordże spędzili kilka ostatnich dni w wiejskiej okolicy we Francji. Ich celem było osobiście poznać się wzajemnie. Rozmawiali też o tym, jak mogą wspólnie pracować, by zachować i wzmocnić linię karma kagju buddyzmu tybetańskiego.

Po tych dyskusjach Jego Świątobliwość Trinlej Thaje Dordże i Jego Świątobliwość Ogjen Trinlej Dordże wystosowali następujące wspólne oświadczenie:

"Jesteśmy obaj bardzo zadowoleni, mając tę możliwość spotkania się i poznania w spokojnym i luźnym otoczeniu. Obaj żywiliśmy takie życzenie przez wiele lat i jesteśmy usatysfakcjonowani, że teraz się ono spełniło.

Celem naszego spotkania było przede wszystkim wspólne spędzenie czasu, dzięki czemu mogliśmy ustanowić osobisty związek. Po raz pierwszy mogliśmy rozmawiać swobodnie i dowiedzieć się [czegoś] o sobie. W ten sposób rozpoczęliśmy to, co rozwinie się w silny związek - jak obaj tego oczekujemy.

Kiedy byliśmy razem, rozmawialiśmy też o tym, w jaki sposób moglibyśmy pracować, by uleczyć podziały, które niestety rozwinęły się w naszej cennej linii karma kagju. Postrzegamy to jako nasz obowiązek i odpowiedzialność, by zrobić wszystko, co możemy, by połączyć linię na nowo.

Owo przedsięwzięcie ma szczególne znaczenie dla przyszłości linii karma kagju, a także dla przyszłości buddyzmu tybetańskiego i pożytku dla wszystkich czujących istot. W związku z tym prosimy każdego w społeczności karma kagju, by dołączył do nas w naszych wysiłkach, mających na celu wzmocnienie i zachowanie naszej linii. Postrzegamy to jako naszą zbiorową odpowiedzialność, by przywrócić harmonię naszej tradycji, która jest linią mądrości i współczucia".

Jego Świątobliwość Ogjen Trinlej Dordże / Jego Świątobliwość Trinlej Thaje Dordże

=====
Źródło: www.karmapa.org
=====

Wydaje się, że rzeczywiście wielu ludzi postrzega buddyzm jako coś negatywnego czy "ciężkiego". (Świadczy o tym na przykład wypowiedź papieża Jana Pawła II na temat buddyzmu, cytowana w ostatnim numerze czasopisma "Tricycle": "zarówno buddyjska tradycja, jak i metody z niej się wywodzące mają prawie wyłącznie negatywną soteriologię (doktrynę zbawienia)".) Może zatrzymują się oni na pierwszych dwóch Szlachetnych Prawdach - o cierpieniu i przyczynie cierpienia, i jakoś nigdy nie dociera do nich trzecia, która z niezachwianą pewnością mówi, że istnieje droga wyjścia z cierpienia, ani czwarta, mówiąca o poszczególnych aspektach tej Drogi.

Matthieu Ricard jest buddyjskim mnichem, pisarzem, tłumaczem i fotografem. Przez ponad czterdzieści lat mieszkał, uczył się i pracował w Himalajach. Matthieu Ricard regularnie poddaje się eksperymentom naukowym badającym efekty medytacji i jest kluczową postacią w coraz bardziej owocnym dialogu pomiędzy naukowcami a praktykującymi ścieżkę duchową. W tym artykule przedstawia niektóre odkrycia oraz ich znaczenie dla przyszłości.

Czesław Miłosz (1911 – 2004) – polski poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata; w latach 1951–1993 przebywał na emigracji; w Polsce do 1980 obłożony cenzurą; laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1980); profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley i Uniwersytetu Harvarda.

=====

To, że w buddyzmie nie istnieje pojęcie Boga osobowego, wydaje mi się najbardziej atrakcyjne. To znaczy, można wyznawać światopogląd naukowy i jednocześnie być buddystą.
~ Czesław Miłosz, z wywiadu "Znaki nadchodzących czasów"

=====

Thich Nhat Hanh - wietnamski mnich buddyjski, mistrz zen i aktywista ruchów pokojowych. Od 1982 r. mieszka w założonym przez siebie ośrodku Plum Village w departamencie Dordogne na południu Francji. Opublikował ponad 100 książek.
Informacje na Wikipedii: Thich Nhat Hanh

=====

Uważność oddechu to twoja wyspa,
na której jesteś bezpieczny i szczęśliwy,
wiedząc, że cokolwiek się wydarza,
zawsze robisz to, co najwłaściwsze.

W ten sposób przyjmujemy schronienie w Buddzie
– nie przez zwykłe oddanie,
ale poprzez transformującą praktykę.

Nie musisz porzucać tego świata.
Nie musisz iść do nieba ani czekać na przyszłość,
aby przyjąć schronienie.

Możesz je przyjąć tu i teraz.
Po prostu zanurz się głęboko w chwili obecnej.

=====
Tłumaczyła Alina Mroczek (Slovik Translations).
=====

Fragment nauk Dilgo Khjentse Rinpocze pochodzi z książki „Mądrość Mistrzów”, która jest dostępna w naszej księgarni:

Urzeczywistnianie natury buddy odbywa się w trzech etapach. Są to: zrozumienie, doświadczenie i prawdziwe urzeczywistnienie. Pierwszy z nich to teoretyczne zrozumienie, które powstaje dzięki wnikliwemu studiowaniu nauk. Oczywiście takie zrozumienie jest niezbędne, lecz nie jest stabilne. Można je porównać z łatą naszytą na ubraniu, która z czasem pruje się i odpada. Teoretyczne zrozumienie nie daje dość siły i oparcia w życiu, w którym przydarzają się nam zarówno dobre, jak i złe rzeczy. Jeśli pojawiają się jakieś poważne trudności, żadne teoretyczne zrozumienie nie pomoże nam ich pokonać (...)

Trinlej Tulku, urodził się w Europie w 1975 roku, jego matka jest Amerykanką, a ojciec Francuzem. W wieku dwóch lat został rozpoznany jako wcielenie tybetańskiego lamy, dzięki temu dorastał w towarzystwie najbardziej znamienitych mistrzów buddyzmu tybetańskiego. Czego ten zachodni tulku może nas nauczyć o nas samych? Zapraszamy do lektury tekstu autorstwa Pameli Gayle White, która pod kierunkiem Gendyna Rinpocze ukończyła we Francji dwa trzyletnie odosobnienia a obecnie jest uczennicą Szieraba Gjaltsena Rinpocze.

Marpa Tłumacz (1012-1097) – wielki mistrz buddyzmu tybetańskiego, uczeń m.in. indyjskich mahasiddhów Naropy i Maitripy, założyciel szkoły karma kagju. Sprowadził z Indii do Tybetu żywy przekaz nauk buddyzmu wadżrajany, a także przetłumaczył z sanskrytu na tybetański wiele buddyjskich tekstów. Marpa prowadził życie człowieka świeckiego, utrzymując swoją rodzinę i pracując na gospodarstwie. Spadkobiercą jego przekazu był jogin Milarepa.

=====

Pięć Stanów Buddy

Samooświetlający się niezmienny wgląd
opisywany jest jako nienarodzona dharmakaja, Stan Prawdy.
Nieprzerwana mądrość zrodzona sama z siebie
opisywana jest jako mnogość nirmanakai, Stanu Emanacji.

Obie zjednoczone i współwyłaniające się
opisywane są jako sambhogakaja, Stan Radości.
Trzy powyższe wolne od początku
opisywane są jako swabhawikakaja, Stan Esencji.

Wszystkie one razem, będąc poza wszelkimi uwarunkowaniami,
opisywane są jako mahasukhakaja, Stan Wielkiej Błogości.
Oto pięć ostatecznych Stanów Buddy.
Czy raduje to wasze umysły, serdeczni przyjaciele?

=====
Powyższy fragment zaczerpnięto ze strony Kagyu Asia. Tłumaczył Jarek Wierny.
=====

V Szamar Rinpocze Kynczio Jenlak (1526-1583) był uczniem VIII Karmapy Mikjo Dordże a zarazem rdzennym guru IX Karmapy Łangczuk Dordże, którego sam rozpoznał. Obaj lamowie, V Szamarpa i IX Karmapa, wybrali się wspólnie w trzyletnią podróż po Tybecie głosząc Dharmę i odbudowując klasztory.  Poniższy fragment pochodzi z broszury "Dzierżawca Czerwonej Korony". Więcej o linii Szamarpów, drugich w hierarchii lamach szkoły kagju, można znaleźć na stronie www.shamarpa.org

=====

Świeży umysł

Powiedz, jaki jest pożytek z ciągłego rozmyślania, z ciągłego dociekania?
Pozwól ciału i umysłowi spocząć w luźnym stanie niedziałania.
Poza myślami i słowami, ten świeży umysł jest paramitą, wyzwalającym działaniem,
Jest on ostateczną matką wszystkich Zwycięzców Trzech Czasów.

=====
Tłumaczył Bernard Młodziejewski.
=====

Jakikolwiek sposób wybierzemy, by znaleźć szczęście, czy nazwiemy je radością życia, zaspokajaniem potrzeb i namiętności, pasją czy zadowoleniem, to czyż właśnie szczęście nie jest ostatecznym celem wszystkich naszych starań? Takie było zdanie Arystotelesa, według którego "bezwzględnie więc ostateczne jest to, do czego się dąży zawsze dla niego samego, a nigdy dla czegoś innego". Każda osoba, która mówi, że pragnie czegoś innego, tak naprawdę szuka szczęścia, choć nie określa tego tym słowem.
- Matthieu Ricard

Od Aleksandra Wielkiego po Marco Polo, od Schopenhauera po Nietzschego, od Carla Gustava Junga po Allena Ginsberga, od Heleny Blavatskiej po Alexandrę David-Neel, od transcendentalistów po hollywoodzkie gwiazdy – liczni podróżnicy, myśliciele i artyści z Zachodu pasjonowali się mądrością Buddy. Książka Frederica Lenoira "La Rencontre du bouddhisme et de l'Occident" jest pierwszą, która tak dogłębnie analizuje różne etapy kontaktów buddyzmu z Zachodem oraz pokazuje, jak wiele buddyjskich nauk błędnie zinterpretowano, podchodząc do nich przez kulturowe pryzmaty naszej cywilizacji. Ukazane w niniejszej książce mylne wyobrażenia o buddyzmie, takie jak chociażby mit “świętego Tybetu”, częściowo wyjaśniają jego powodzenie w Europie i Stanach Zjednoczonych.

Książka ta pozwala również zrozumieć, dlaczego, po porażce innych wielkich ideologii religijnych, naukowych i politycznych, buddyzm zaczyna cieszyć się coraz większym uznaniem na Zachodzie. Wielu ludzi dostrzega w istocie buddyjskiej myśli coś, co można nazwać duchowością laicką, a także humanistyczną filozofię i etykę opartą na indywidualnej odpowiedzialności, które szczególnie odpowiadają zarówno duchowym potrzebom jednostek, jak też wielkim, globalnym wyzwaniom jakie czekają ludzkość w XXI wieku. Czy przekładając działania na rzecz świata ponad działaniem dla własnego dobra, a także przywracając równowagę pomiędzy intuicją a rozumem, buddyzm może pomóc naprawić nadużycia zachodniej cywilizacji, która do tej pory była zbyt zajęta technologicznym rozwojem, poświęcając mniej uwagi poszukiwaniom sensu życia oraz jedności świata i człowieka?

Zdystansowany oraz popularyzatorski charakter tego dzieła pozwala każdemu wyrobić sobie własną opinię na temat spotkania buddyzmu i Zachodu, o którym historyk cywilizacji, Arnold Toynbee, nie wahał się powiedzieć, że stanowiło “najbardziej znaczące wydarzenie XX wieku.”

Frédéric Lenoir jest doktorem socjologii i naukowcem związanym z Centrum Interdyscyplinarnych Badań nad Religiami. Współkierował tworzeniem Encyklopedii religii (Bayard, 1997), współpracuje z opiniotwórczym czasopismem L’Express. Pełnił także rolę moderatora rozmowy pomiędzy buddyjskim lamą Dzigme Rinpocze i katolickim mnichem, benedyktynem, ojcem Robertem Le Gall’em, której zapis został opublikowany w popularnej książce Mnich i lama (wydanie polskie: KOS, Katowice 2002).

Pokonaj swego wroga, gniew, włócznią miłości;
Za pomocą zręcznych środków chroń ze współczuciem
bliskich i wszystkie istoty w sześciu światach;
Na polu oddania zbieraj plon doświadczenia i urzeczywistnienia.
Doskonaląc w ten sposób dzieło swego życia,
powtarzaj sześciosylabową mantrę.
OM MANI PEME HUNG.

(Patrul Rinpocze)

Fragment książki Dzongsara Khjentse Rinpocze pt. „Guru pije burbon?”, która ukaże się jesienią 2018 roku nakładem Fundacji Rogaty Budda:

Wbrew temu, co się powszechnie uważa, sam fakt przyjęcia schronienia u jakiegoś lamy nie musi oznaczać, że ten konkretny lama stał się naszym mistrzem wadżrajany. Jest on po prostu powiernikiem schronienia, podczas gdy mistrz wadżry to funkcja nieporównanie bardziej złożona. Dające się dziś dostrzec zaburzenia w relacji uczeń – guru wynikają po części z faktu, że wielu praktykujących uznaje za swego mistrza wadżry pierwszą lepszą osobę, nie licząc się z konsekwencjami takiej decyzji. Nigdzie w tekstach wadżrajany nie ma mowy o tym, że gdy tylko napotkamy człowieka, który twierdzi, że jest mistrzem wadżrajany, powinniśmy natychmiast uznać go za swego guru i robić wszystko, co nam każe. Takie zachowanie przyniesie jedynie ból, z którym niezwykle ciężko pracować. Lekkomyślność w podobnych kwestiach jest niebezpieczna i głupia niczym wygłodzony pies, który natknąwszy się na byle ochłap mięsa, pożera go w całości (...)