Praktykujący buddyzm wadżrajany mają unikalne i – dla niektórych – szokujące podejście do doświadczenia pożądania, czy to seksu, pieniędzy, władzy, czy nawet samego odczucia żądzy. Nikt nie wyjaśnia tego podejścia lepiej niż dr Miranda Shaw, autorka nagradzanej książki Passionate Enlightenment: Women in Tantric Buddhism (Princeton University Press, 1995). Shaw skupia swe badania na gender, seksualności, adoracji bogini i rytualnym tańcu w buddyzmie. Jej najnowsza książka, Buddhist Goddesses of India (Princeton University Press), została wydana jesienią 2006 roku. Aktualizując poprzednią rozmowę, poprosiliśmy Mirandę Shaw, by wyjaśniła historię i podstawową filozofię Tantry.

Buddyzm tantryczny, ukoronowanie kultury średniowiecznych Indii, znany jest na Zachodzie przede wszystkim z powodu zaawansowanych seksualnych praktyk, które przekształcają erotyczną namiętność w duchową ekstazę. Historycy religii przez długi czas utrzymywali, że osiągnięte w ten sposób oświecenie jest jedynie udziałem mężczyzn, natomiast kobiety w ruchu tantrycznym miały w najlepszym wypadku do spełnienia jedynie marginalne, podrzędne role, a w najgorszym były po prostu poniżane i wykorzystywane. Miranda Shaw, profesor religioznawstwa Uniwersytetu Richmond, zaprzecza temu poglądowi, przedstawiając nowe obszerne świadectwa na temat założycielek tantrycznego ruchu. Kobiety te cechowała bezpośredniość i niezależność, miały też swój twórczy udział w kształtowaniu wyjątkowej wizji międzypłciowych relacji, w których ważną rolę odgrywała seksualność.
===
Odnośnie załączonej ilustracji:

Niektóre przedstawienia dakiń mogą wydawać się makabryczne, wynika to jednak tylko z nieznajomości użytej symboliki tantrycznej. Przykładem może być dakini Czinnamunda z obciętą głową - praktyka na tę formę medytacyjną pochodzi od Lakszminkary, mistrzyni buddyjskiej tantry. Lakszminkara przekazała następnie te nauki joginowi Wirupie. Poprzez Nepal praktyka ta trafiła do Tybetu i używana jest w szkołach Drikung Kagju oraz Sakja.

Dakini Czinnamunda, przedstawiana w towarzystwie dakiń Mekhali i Kahakhali, trzyma w jednej dłoni swoją głowę, którą własnoręcznie odcięła od tułowia. Jest to symbol odcięcia dualistycznego myślenia i bezpośredniego, niekonceptualnego poznania ostatecznej natury rzeczywistości, która wykracza poza wszelkie pojęcia. Przecięte trzy arterie (trzy kanały energetyczne) w szyi Czinnamundy oznaczają przerwanie przepływu trzech przeszkadzających emocji (niewiedza, gniew, przywiązanie). Tryskająca z szyi krew, która wpływa do ust dakiń odnosi się do życiodajnej żeńskiej energii. Scena ta symbolizuje odcięcie egoistycznego przywiązania do "ja" oraz wielkie oddanie i współczucie dla wszystkich istot. Czinnamunda manifestuje w ten sposób moc duchowego urzeczywistnienia.

(...) praktykujący tantrę nie oceniali ludzi, którzy nie mogli lub nie chcieli używać seksualnych energii na ścieżce duchowej w tym życiu. Zdawali sobie sprawę z tego, że celibat jest odpowiedni dla niektórych ludzi, z powodu uwarunkowań karmicznych. Pogląd tantryczny natomiast wniósł ze sobą przekonanie o tym, że niektórzy ludzie posiadają ogromne pokłady namiętności – gwałtownej, pięknej i żywej, zabarwionej dużą dawką emocjonalności. Tantra miała stać się ofertą dla tych, którzy chcieli używać całego swojego arsenału po to, by nie marnotrawić posiadanej energii, której istnienia w żaden sposób nie mogli negować.

Danzan Rawdżaa (ur. 1803), znany w Mongolii jako Straszliwy Pijany Władca Gobi, był prawdziwym „człowiekiem renesansu” i poetą, który napisał setki duchowych pieśni po tybetańsku i mongolsku. Został również zapamiętany dzięki swojej operetce pt. Księżycowa Kukułka, którą wystawiano w całej Mongolii do początku XX wieku. Sztuka ta jest często interpretowana jako krytyka cesarskiej obecności Qing (Mandżurów) w Mongolii. Wiele podróżował po Mongolii, wykonując swoje dzieła teatralne, założył także ośrodek buddyjski w Khamariin Khiid na pustyni Gobi. Rawdżaa odszedł krótko po spisaniu ostatnich życzeń. Przekaz ustny na Gobi utrzymuje, że Rawdżaa został uwiedziony i otruty przez kobietę-zabójczynię opłacaną przez Mandżurów. Uświadomiwszy sobie, że został otruty przez kochankę, usiadł i skomponował długi, nieco cyniczny ostatni wiersz zatytułowany Prawo Pani Wszechświata. I tak, kontrowersyjny żywot piątego tulku z Gobi dobiegł ku końcowi w atmosferze nieczystej gry i otrucia.

Może wydać się dziwne i ironiczne, że buddyzm, będący pierwotnie religią mnichów żyjących w celibacie, wydał na świat tę atrakcyjną i uwodzicielską boginię seksu. Celem buddyzmu jako ścieżki duchowej jest ostatecznie wyzwolenie z samsary i osiągnięcie oświecenia. Ten najwyższy cel określany jest mianem najwyższego z osiągnięć lub siddhi (mchog gi dngos-grub). Jednak nie wszyscy praktykujący buddyści są mnichami, którzy złożyli śluby celibatu i żyją w odosobnieniu, odizolowani od świata, przebywając we wchłonięciu medytacyjnym (...)

Fragment wstępu Judith Simmer-Brown (autorki "Gorącego oddechu dakini") do autobiografii "Życie i wizje Jeszie Tsogjal".

Instrukcje do karmamudry (jogi rozkoszy) udzielone przez Tsogjal

Jeszie Tsogjal (Tybet, VIII w.) była partnerką i uczennicą Padmasambhawy, indyjskiego mistrza tantry, który przyczynił się do stworzenia fundamentów buddyzmu tybetańskiego, i który w tej tradycji postrzegany jest jako wysoce urzeczywistniony mistrz, drugi budda, ustępujący jedynie historycznemu Buddzie Śakjamuniemu. Jeszie Tsogjal spisała wiele z nauk udzielonych przez Padmasambhawę. Sama również nauczała. Poniższy fragment pochodzi z jej pieśni zamieszczonych w książce „Sky Dancer: The Secret Life and Songs of the Lady Yeshe Tsogyel” autorstwa Keitha Dowmana (Penguin Books, 1989). Natomiast najbardziej tajemna biografia Jeszie Tsogjal zostanie opublikowana w styczniu 2020 nakładem fundacji Rogaty Budda: "Życie i wizje Jeszie Tsogjal".

Przywołanie Guru Rinpocze przeznaczone do recytacji o świcie,
przekazane na prośbę dakini Jeszie Tsogjal.

Terma odkryta przez Zangpo Drakpę w 1365. Ritropa Zangpo Drakpa był wędrującym joginem związanym z linią dhagpo kagju, mistrzem mahamudry, praktykującym cziö, egzorcystą i tertonem.

Wadżrawarahi, Wadżra-Maciora (wł. Wadżra-Locha), to główny żeński jidam szkoły karma kagju. Głowa samicy dzika znajduje się we włosach dakini, którą z tego powodu określa się czasem mianem Wadżrajogini o Dwóch Obliczach. Głowa świni może wyobrażać połączenie mrocznych i jasnych, nieświadomych i świadomych aspektów. Oba są potrzebne, żeby uzyskać moc, jaką reprezentuje ten jidam. Symbolizuje też zwycięstwo nad niewiedzą.

Słodka Melodia Najwyższej Radości

– Pochwała Bogini Saraswati

Dziamjang Khjentse Czökji Lodrö

Hrim! Bogini Saraswati – córko umysłu Brahmy,
o obliczu jasnym i nieskazitelnym niczym księżyc,
która wyłoniłaś się z jeziora najwyższej błogości,
składam Ci hołd!
Nieograniczona skarbnico tajemnych Wed,
Nieprzebrane bogactwo Dharmy,
Ty, która sięgnęłaś nieśmiertelności,
Wspaniała Królowo Melodii – z oddaniem kłaniam się Tobie!
Palcami delikatnie trącasz struny tambury;
Kłaniam się Tobie, która urzekasz umysły istot
– żyjących w tym i we wszystkich innych światach!
Będąc w swej esencji Doskonałością Mądrości (Pradżniaparamitą),
pojawiasz się w formie oświeconej bogini,
cudownej i niewyobrażalnej manifestacji.
Wspaniała Królowo, która opanowałaś dziesięć stopni bodhisattwy .
Kłaniam się Tobie!
Wszystkim Buddom, którzy oczyma pełnymi mądrości
Patrzą na Ciebie z miłością,
Podarowujesz obłoki błogości zjednoczenia.
Tobie, matko najwyższej radości, kłaniam się z szacunkiem!
Kiedy przenikasz mowę i serca światłych istot,
Doznają one cudu natychmiastowej przemiany –
Ich mowa staje się doskonała.
Wychwalam Twoją najwyższą inteligencję!
Obyś, dzięki zasłudze płynącej z tej pochwały,
Przeniknęła jezioro oddania mego umysłu
I obdarzyła blaskiem światła mądrości,
Obejmującej dwa rodzaje wiedzy.

ཨོཾ་པི་ཙུ་པི་ཙུ་པྲ་ཛྙཱ་ཝཱརྡྷ་ནི། ཛྭ་ལ་ཛྭ་ལ་མེ་དྷི་ཝཱརྡྷ་ནི། དྷི་རི་དྷི་རི་བུདྡྷི་ཝརྡྷ་ནི་སྭཱ་ཧཱ།

Om pitsu pitsu pradżnia wardhani dzala dzala medhi wardhani dhiri dhiri buddhi wardhani soha

Recytuj powyższą mantrę, a Twoja inteligencja będzie wzrastać.

W odpowiedzi na prośbę Tulku Samtena Rinpocze, bratanka szlachetnego Situ Rinpocze z klasztoru Palpung, wyrażoną po podarowaniu jedwabnego kathaku, napisane przeze mnie – Czökji Lodrö, zwanego też Dżampal Gałe Goczar w zagajniku doskonałej radości w Palpung cieszącym Boginię Saraswati.
Siddhirastu!

=====
Źródło: Lotsawa House. Tłumaczyła Alina Mroczek (Slovik Translations).
=====

Modlitwa do Jeszie Tsodzial
ułożona przez Dziamjanga Khjentse Czökji Lodrö

jingczuk daki tsomo kharczen za
Matko Przestrzeni, pani dakiń, szlachetna pani z rodu Karczen,

dü sum künkhjen pema dziungne kji
Ty, która zebrałaś tajemne skarby Padmakary,

sangdzö düpo deczen tsogjalmar
Znająca przeszłość, teraźniejszość i przyszłość:

solła deb so czoktün ngödrub tsol
Matko Tsodzial, Królowo Wielkiej Błogości, prosimy cię:
obdarz nas swoimi zwyczajnymi i najwyższymi mocami!

=====
Źródło: Lotsawa House. Tłumaczył Jarek Wierny.
=====

Fragment książki "Guru pije burbon?"

Często słyszymy, że świat zmienia się niesłychanie szybko, że staje się coraz bardziej postępowy i nowoczesny. Niektóre rzeczy pozostają jednak takie same. Jedną z nich jest stosunek do seksu. Niemal we wszystkich zakątkach świata widzimy, że jest on tematem tabu, czymś, co robi się w tajemnicy, za zamkniętymi drzwiami. Gendyn Czopel napomknął kiedyś, że za każdym razem, kiedy pojawia się temat seksu, ludzie zaczynają mówić szeptem. Naturalnie, przyjmujemy inny ton, rozmawiając o tym, że uczeń i nauczyciel jedzą wspólny lunch, witają się wylewnie czy wręcz serdecznie się ściskają. Relacja seksualna jest czymś niezwykle intymnym, to szczególny rodzaj więzi międzyludzkiej, bez względu na to, czy dotyczy męża i żony, lekarza i pacjenta, obcych sobie ludzi, czy – rzecz jasna – ucznia i nauczyciela. W tym ostatnim przypadku sprawy szybko się komplikują, nie tylko dla tych, którzy ze sobą współżyli, ale również dla osób, które się o tym dowiedziały.

Dla praktykujących wadżrajanę seks może być jednym z elementów duchowej ścieżki, elementów niezwykle ważnych, aczkolwiek trudnych i niebezpiecznych, podobnie jak wiele innych aspektów wadżrajany. Świadomie bądź nie wielu ludzi ciągnie do nauk tantrycznych właśnie dlatego, że usłyszeli o metodach pozwalających wykorzystać sferę seksualną jako jedną z dróg duchowego rozwoju. To dobrze, że wadżrajana wydaje im się atrakcyjna, ale cały ten pomysł na temat seksualności może być dość problematyczny. Istotą wadżrajany nie jest bowiem udane pożycie seksualne, tylko wyzwolenie.

Hołd dla Jeszie Tsodzial
~ XV Karmapa Khacziab Dordże ~

GYAL KÜN KYAY YUM CHÖ YING KÜN ZANG MO
Matko wszystkich Zwycięzców, dharmadhatu Samantabhadri,

PÖ BANG KYOP PAY MA CHIK DRIN MO CHAY
Dobra, jedyna matko, która chronisz Krainę Śniegu,

NGÖ DRUP CHOK TSÖL DAY CHEN KHANDRÖ TSO
Ty, która obdarzasz najwyższym siddhi i przewodzisz dakiniom wielkiej błogości,

YAYSHAY TSOGYAL SHAP LA SÖL WA DEP
Jeszie Tsodzial, składamy tobie hołd.

CHI NANG SANG WAY BAR CHAY SHI WA DANG
Udziel swych błogosławieństw, aby ustały zewnętrzne, wewnętrzne i tajemne przeszkody.

LA MAY KU TSAY TEN PAR JIN GYI LOP
Udziel swych błogosławieństw, aby życie mistrzów i mistrzyń było długie.

NAY MUK TSÖN KEL SHI WAR JIN GYI LOP
Udziel swych błogosławieństw, aby ustały choroby, głód i wojny mrocznej ery.

JAY PUR PÖ TONG SHI WAR JIN GYI LOP
Udziel swych błogosławieństw, aby ustały wszystkie negatywne moce.

TSAY PEL SHAY RAB GYAY PAR JIN GYI LOP
Udziel swych błogosławieństw, aby życie było długie, a dobrobyt i mądrość wzrastały.

SAM PA LHÜN GYI DRUP PAR JIN GYI LOP
Udziel swych błogosławieństw, aby nasze życzenia spełniały się spontanicznie.

Spisał to Khacziab Dordże, XV Karmapa, dziecko karmione przez dakinie mądrości. Niechaj to, co szlachetne i pomyślne, wzrasta!
.
=====
Tłumaczenie: Karma Kunzang Dordże.
=====

Na imię jej Mądrość. Podróż przez mandalę oświeconej kobiecości

Lama Tsultrim Allione, autorka książek Kobiety mądrości i Nakarmić swoje demony, dzieli się swoimi doświadczeniami z życia osobistego i kilkudziesięcioletniej praktyki duchowej, pokazując nam wszystkim, kobietom i mężczyznom, ścieżkę duchowej transformacji, która pozwala przekształcić emocjonalne problemy w prawdziwą moc. Przystępnie, a jednocześnie dogłębnie, wyjaśnia, czym jest pięć rodzin buddy, czym jest zasada mandali oraz jak wejść do „tajemnego domu dakini”.

Ofiarowuje też czytelnikom niezwykle cenny skarb: naukę medytacji Mandali Pięciu Dakiń Mądrości oraz innych rytuałów. To droga zbliżająca nas wszystkich do zmiany, którą chcielibyśmy zobaczyć w świecie.

Płeć jest tematem, o którym rozmawia się dziś z większą otwartością niż dotychczas – i słusznie. Często słyszy się pytania, dlaczego w przeszłości było tak niewiele duchowych nauczycielek i czy kiedyś będzie ich więcej. Gwoli ścisłości, płeć nie ma wpływu na to, czy ktoś posiadł niezbędne kwalifikacje jako nauczyciel, czy też nie. Podobnie jak guru nie musi należeć do naszego kręgu kulturowego, nie musi też być tej samej płci co my. Ludzie jednak żywią dość silne pragnienie równego przedstawicielstwa – czarnoskórych, gejów, hermafrodytów. Uczucia te nie powinny stawać na przeszkodzie naszym poszukiwaniom oświecenia.

Szugsep Dzietsynma (1852-1953), manifestacja Jeszie Tsogjal, przez wielu postrzegana jako najbardziej wpływowa kobieta w Tybecie. O jej spotkaniu z młodym XVI Karmapą przeczytacie na łamach książki "Promienne współczucie" na str. 67-68. Więcej informacji na temat autorki pieśni na stronach: rywiki.tsadra.org oraz www.rigpawiki.org

=====

Taniec Dakini

 
* Osiem doczesnych spraw (dharm): pochwała i nagana, zysk i strata, sława i zniesławienie, ból i przyjemność.

=====
Źródło: Njoszul Khen Rinpocze, A Marvelous Garland of Rare Gems [Drogocenna girlanda rzadkich klejnotów].Tłumaczyła Alina Mroczek (Slovik Translations).
=====

To niesamowite! - pieśń oświecenia

Natura tego, co postrzegamy, jest nie-powstająca.
Jeżeli coś powstaje, jest to jedynie twoje lgnięcie.
Natura samsary jest pozbawiona podstawy i źródła.
Jeżeli coś ma podstawę i źródło, jest nią jedynie twoja myśl.

Naturą umysłu jest jedność.
Jeżeli istnieje stronniczość, jest nią twoje przywiązanie.
Natura mistrza polega na byciu dzierżawcą linii przekazu.
Jeżeli wymyślasz własną linię, znajdujesz się pod wpływem ułudy.

Chociaż sam umysł jest jak niebo,
Przesłaniają go myśli, które napływają niczym chmury.
Esencjonalne wskazówki wykwalifikowanego guru
Niczym podmuchy silnego wiatru rozpędzają myśli.

Strumień myśli sam w sobie również jest promieniującą przytomnością.
To doświadczenie lśni naturalnie niczym księżyc i słońce.
Jest poza czasem i przestrzenią,
świetliste, niepojęte i niewysławialne.

Ta pewność lśni niczym roje gwiazd.
Cokolwiek się pojawia, jest wielką błogością.
Ta natura jest prostotą dharmakai.
Doświadczenia sześciu zmysłów są niezmiennością pustości.

Bezwysiłkowo, spontanicznie i w sposób nieuwarunkowany,
W tym stanie, poza „ja” i „nie ja”,
Nieustannie spoczywam w wolnej od lgnięcia przytomności,
Nieoddzielny od trzech kai – to niesamowite!

=====
Milarepa painting by Aloka.
=====
Źródło: "Blask oświecenia", red. Marcia Binder Schmidt. Tłumaczył Tomasz Pardus.
=====

Spotkanie dakini przez osobę praktykującą tantrę jest wolnym od wszelkich koncepcji żywym i poruszającym przeżyciem. Unikatowa praca Judith Simmer-Brown, oparta na tego rodzaju osobistych doświadczeniach, zainspiruje każdego, niezależnie od płci, kto szczerze poszukuje duchowości i interesuje się tantryczną tradycją buddyzmu tybetańskiego.

Fragment książki "Gorący oddech dakini" -->

Kiedy otworzymy się na pojawiające się okoliczności i zaakceptujemy je takimi, jakie są, zajmiemy miejsce pośrodku mandali, której granice sami ustalimy, rozpoznając naturalne ograniczenia fizyczne i mentalne naszego układu. Możliwa staje się wówczas praca z sytuacjami i nawiązywanie relacji z zewnętrznymi okolicznościami. Każda część układu może się komunikować z pozostałymi i zaczynamy doświadczać poczucia pełni. Można więc zobaczyć, jaką rolę każda część odgrywa w naszym życiu i czy całość funkcjonuje dobrze, czy źle. Przyjęcie takiej perspektywy pozwala dostrzec naturalną wartość życia i wszystkich możliwości, które ono oferuje. W wadżrajanie ta perspektywa nosi nazwę czystego poglądu (tag-nang), który polega na dostrzeganiu doskonałości świata (...)

Jeszie Tsogjal (757–817) była główną partnerką Guru Rinpocze, założyciela tradycji njingma buddyzmu tybetańskiego. Zebrała i ukryła dla przyszłych pokoleń liczne jego nauki, znane jako termy.

=====

Magiczne projekcje

To co pojmujemy jako zjawiska
to tylko magiczne projekcje umysłu,
pusta przestrzeń nieba.

Nigdy nie zaznałam lęku przed czymkolwiek.
Wszystko jest jedynie święcącym samoistnie przejrzystym światłem…
Nie istnieje żadna inna przyczyna.

Wszystkie zdarzenia to tylko ozdoby –
lepiej więc spocząć w cichej medytacji.

=====
Źródło: The Yogini Project. Tłumaczyła Alina Mroczek (Slovik Translations).
=====

Jeszie Tsogjal (757–817) była główną partnerką Guru Rinpocze, założyciela tradycji njingma buddyzmu tybetańskiego. Zebrała i ukryła dla przyszłych pokoleń liczne jego nauki, znane jako termy.

Mipham Gjatso (1846–1912) był mistrzem z tybetańskiej szkoły njingma i jedną z głównych postaci ruchu rime.

Tęskna Melodia Pełna Oddania

Modlitwa do Królowej Dakini Jesze Tsogjal spisana przez Miphama Gjatso