Praktykujący buddyzm wadżrajany mają unikalne i – dla niektórych – szokujące podejście do doświadczenia pożądania, czy to seksu, pieniędzy, władzy, czy nawet samego odczucia żądzy. Nikt nie wyjaśnia tego podejścia lepiej niż dr Miranda Shaw, autorka nagradzanej książki Passionate Enlightenment: Women in Tantric Buddhism (Princeton University Press, 1995). Shaw skupia swe badania na gender, seksualności, adoracji bogini i rytualnym tańcu w buddyzmie. Jej najnowsza książka, Buddhist Goddesses of India (Princeton University Press), została wydana jesienią 2006 roku. Aktualizując poprzednią rozmowę, poprosiliśmy Mirandę Shaw, by wyjaśniła historię i podstawową filozofię Tantry.

Danzan Rawdżaa (ur. 1803), znany w Mongolii jako Straszliwy Pijany Władca Gobi, był prawdziwym „człowiekiem renesansu” i poetą, który napisał setki duchowych pieśni po tybetańsku i mongolsku. Został również zapamiętany dzięki swojej operetce pt. Księżycowa Kukułka, którą wystawiano w całej Mongolii do początku XX wieku. Sztuka ta jest często interpretowana jako krytyka cesarskiej obecności Qing (Mandżurów) w Mongolii. Wiele podróżował po Mongolii, wykonując swoje dzieła teatralne, założył także ośrodek buddyjski w Khamariin Khiid na pustyni Gobi. Rawdżaa odszedł krótko po spisaniu ostatnich życzeń. Przekaz ustny na Gobi utrzymuje, że Rawdżaa został uwiedziony i otruty przez kobietę-zabójczynię opłacaną przez Mandżurów. Uświadomiwszy sobie, że został otruty przez kochankę, usiadł i skomponował długi, nieco cyniczny ostatni wiersz zatytułowany Prawo Pani Wszechświata. I tak, kontrowersyjny żywot piątego tulku z Gobi dobiegł ku końcowi w atmosferze nieczystej gry i otrucia.

Na poziomie relatywnym wymiernymi oznakami tego, że faktycznie otrzymaliśmy przekaz umysłu guru, jest większy dystans do samsarycznych przedsięwzięć i projektów, więcej współczucia wobec istot i oddania do nauczyciela, a zarazem dostrzegalne osłabienie arogancji.

Może wydać się dziwne i ironiczne, że buddyzm, będący pierwotnie religią mnichów żyjących w celibacie, wydał na świat tę atrakcyjną i uwodzicielską boginię seksu. Celem buddyzmu jako ścieżki duchowej jest ostatecznie wyzwolenie z samsary i osiągnięcie oświecenia. Ten najwyższy cel określany jest mianem najwyższego z osiągnięć lub siddhi (mchog gi dngos-grub). Jednak nie wszyscy praktykujący buddyści są mnichami, którzy złożyli śluby celibatu i żyją w odosobnieniu, odizolowani od świata, przebywając we wchłonięciu medytacyjnym (...)

Fragment wstępu Judith Simmer-Brown (autorki "Gorącego oddechu dakini") do autobiografii "Życie i wizje Jeszie Tsogjal".

Instrukcje do karmamudry (jogi rozkoszy) udzielone przez Tsogjal

Jeszie Tsogjal (Tybet, VIII w.) była partnerką i uczennicą Padmasambhawy, indyjskiego mistrza tantry, który przyczynił się do stworzenia fundamentów buddyzmu tybetańskiego, i który w tej tradycji postrzegany jest jako wysoce urzeczywistniony mistrz, drugi budda, ustępujący jedynie historycznemu Buddzie Śakjamuniemu. Jeszie Tsogjal spisała wiele z nauk udzielonych przez Padmasambhawę. Sama również nauczała. Poniższy fragment pochodzi z jej pieśni zamieszczonych w książce „Sky Dancer: The Secret Life and Songs of the Lady Yeshe Tsogyel” autorstwa Keitha Dowmana (Penguin Books, 1989). Natomiast najbardziej tajemna biografia Jeszie Tsogjal zostanie opublikowana w styczniu 2020 nakładem fundacji Rogaty Budda: "Życie i wizje Jeszie Tsogjal".

Przywołanie Guru Rinpocze przeznaczone do recytacji o świcie,
przekazane na prośbę dakini Jeszie Tsogjal.

Terma odkryta przez Zangpo Drakpę w 1365. Ritropa Zangpo Drakpa był wędrującym joginem związanym z linią dhagpo kagju, mistrzem mahamudry, praktykującym cziö, egzorcystą i tertonem.

Patrul Rinpocze (1808-1887) – jeden z najsławniejszy buddyjskich nauczycieli linii njingma XIX stulecia, ceniony i uznawany przez wszystkie szkoły buddyzmu tybetańskiego, mistrz Wielkiej Doskonałości (dzogczen) i propagator bezstronnego ducha ruchu rime. Całe swoje życie spędził jako skromny, często nierozpoznawany wędrujący mnich, z dala od wygód i przepychu klasztorów. Znalazło to odzwierciedlenie w jego licznych pismach, które dzięki prostocie i przystępności stylu, zostały szeroko rozpowszechnione w Tybecie.

Poniższe nauki (dzięki którym poznacie m.in. nowe tybetańskie słówko) pochodzą z książki "Oświecony włóczęga", opracowanej przez Matthieu Ricarda.

Więcej o Patrulu Rinpocze na RigpaWiki.

Patrul Rinpocze (1808-1887) – jeden z najsławniejszy buddyjskich nauczycieli linii njingma XIX stulecia, ceniony i uznawany przez wszystkie szkoły buddyzmu tybetańskiego, mistrz Wielkiej Doskonałości (dzogczen) i propagator bezstronnego ducha ruchu rime. Całe swoje życie spędził jako skromny, często nierozpoznawany wędrujący mnich, z dala od wygód i przepychu klasztorów. Znalazło to odzwierciedlenie w jego licznych pismach, które dzięki prostocie i przystępności stylu, zostały szeroko rozpowszechnione w Tybecie.

Poniższe nauki pochodzą z książki "Oświecony włóczęga", opracowanej przez Matthieu Ricarda.

Więcej o Patrulu Rinpocze na RigpaWiki.

Patrul Rinpocze (1808-1887) – jeden z najsławniejszy buddyjskich nauczycieli linii njingma XIX stulecia, ceniony i uznawany przez wszystkie szkoły buddyzmu tybetańskiego, mistrz Wielkiej Doskonałości (dzogczen) i propagator bezstronnego ducha ruchu rime. Całe swoje życie spędził jako skromny, często nierozpoznawany wędrujący mnich, z dala od wygód i przepychu klasztorów. Znalazło to odzwierciedlenie w jego licznych pismach, które dzięki prostocie i przystępności stylu, zostały szeroko rozpowszechnione w Tybecie.

Poniższe nauki pochodzą z książki "Oświecony włóczęga", opracowanej przez Matthieu Ricarda.

Byłem kiedyś w Ameryce i spotkałem się tam z pewną buddyjską organizacją. W innym miejscu pewien wysoki lama udzielał inicjacji Dordże Pamo i członkowie owej organizacji chcieli wziąć w niej udział. Zapytali mnie, czy będzie to w porządku, ponieważ ich nauczyciel powiedział im: “Jeśli weźmiecie udział w tym przekazie mocy, postąpicie wbrew moim wskazówkom i złamiecie wasze samaja”. Odpowiedziałem im:
“Jeśli lama, który udziela inicjacji ma odpowiednie do tego kwalifikacje, wówczas poprzez wzięcie w niej udziału raczej wzmocnicie wasze samaja i wasze samadhi. Nie złamiecie w ten sposób żadnych samaja, chociaż może złamiecie reguły waszej organizacji”. Naprawdę rozjaśniło im to w głowach. Dotychczas mieszali zawsze ze sobą samaja i przepisy organizacji. Jednego z owych ludzi spotkałem później znowu. Powiedział mi on, że wziął udział w inicjacji. Zapytałem go, czy nie martwi się o swoje samaja, a on odpowiedział: ‘Powiedział mi Pan, że są to tylko przepisy mojej organizacji. Nie stanowi dla mnie problemu to czy je łamię, czy też nie”. Teraz dostrzegał już tę różnicę. Nie powinno się więc mieszać Dharmy i światowych rzeczy, szczególnie w Wadżrajanie.

Dzisiaj, 15 czerwca, Beru Khjentse Rinpocze obchodzi swoje 72. urodziny. Oto modlitwa o długie życie Jego Eminencji II Beru Khjentse Rinpocze ułożona z ogromnym błogosławieństwem przez Jego Świątobliwość Dilgo Khjentse Rinpocze. Opublikowana została w maju 2009 roku w broszurce wydanej z okazji wizyty Rinpocze w hiszpańskim ośrodku buddyjskim Karma Guen, założonym przez lamę Olego Nydahla. Rinpocze udzielił wówczas inicjacji Kalaczakry.

Fenomen myśli jest tym samym dla jogina i zwykłego człowieka. Nikt nie jest od nich całkowicie wolny, więc ma je także jogin, który urzeczywistnił naturę umysłu. Nie myśli jedynie nieożywiona przyroda, jak skała albo kawałek drewna. Jogini są jednakże specyficzni, gdyż co prawda doświadczają myśli jak wszyscy, lecz te zupełnie na nich nie wpływają. Tylko ludzie zwyczajni co trochę wpadają w sidła własnych myśli. Efektem tego jest ich dezorientacja. Stąd też uważa się, że umysł jogina jest szlachetniejszy niż umysł kogoś pospolitego. Ten drugi myśli bowiem głównie o sprawach doczesnego życia. Tymczasem mnogość myśli w oczach jogina jest tym samym, co różnorodność odbić światła na powierzchni oceanu. Pomimo że widać na niej drzewa, całe lasy, skały, góry, gwiazdy oraz planety, natura oceanu się nie zmienia. Nie musi on niczego robić. Nie musi się rozciągać albo kurczyć, stosownie do potrzeb. Z prawdziwym joginem jest tak samo. W jego umyśle manifestują się zarówno myśli pozytywne, jak i negatywne, ale ani jedna z nich nie pozostawia niczego po sobie. Jogin je wszystkie rozpoznaje oraz wyzwala w ich naturze. Dzięki temu jego umysł pozostaje stabilny oraz wolny od wszelkiego zamieszania (...)

Samaja (skt. sam - razem + aja - iść; tyb. dam tsig), termin dosłownie tłumaczony jako obietnica, choć może mieć również inne znaczenia, takie jak porozumienie, zaangażowanie, wskazanie, ograniczenie. W buddyzmie wadżrajany są to tajemne wskazania lub ślubowania praktykującego, określające m.in. jego relację z nauczycielem i innymi uczniami. Ich przestrzeganie ma chronić praktykującego przed działaniami, które mogłyby zaszkodzić jego praktyce. Najbardziej podstawowym zobowiązaniem jest postrzeganie ciała, mowy i umysłu nauczyciela jako czystych, choć poszczególne wskazania różnią się w zależności od poziomu praktykującego oraz szkoły do której należy.

Nauki zawsze są bardzo głębokie, lecz gdy będziemy próbować opanować wiele technik medytacji, w końcu nie opanujemy żadnej. Gdybyśmy jednak zdecydowali się na jedną jedyną, najważniejszą rzecz, i nad nią medytowali, wówczas osiągniemy i fazę rozwoju i spełnienia. Poprzez wyłącznie praktykę dzogczen, możemy urzeczywistnić znaczenie dosłownie każdej praktyki.

Lhatsün Namkha Jikmé (lha btsun nam mkha' 'jigs med) (1597-1653) był tertonem uznawanym za wcielenie wielkiego pandity Wimalamitry, który urzeczywistnił tęczowe ciało oraz za wcielenie Longczienpy, mistrza dzogczen. Podczas odosobnienia w jaskini Dhaki-hying niedaleko Tashiding, zgodnie z wcześniejszą przepowiednią dakiń, otrzymał w czystej wizji cykl nauk zwany Rigdzin Sokdrup („Urzeczywistnienie siły życiowej Widjadharów”), ukrytych jako terma przez Guru Rinpocze. Nauki te, których Riwo Sangchö stanowią mangak (najgłębszą instrukcję), są niezrównanymi wskazówkami na temat atijogi (dzogczen). Chociaż istnieje wiele innych liturgii ofiarowania dymu, Riwo Sangchö stało się prawdopodobnie najczęściej praktykowaną wersją we wszystkich liniach buddyzmu tybetańskiego. Dzięki praktyce Riwo Sangchö, Lhatsün usunął wszystkie przeszkody w Sikkimie i otworzył ten kraj dla Dharmy, który stał się „tajemną krainą nauk”. Przez resztę życia Lhatsün szeroko przekazywał dzogczen w Sikkimie, tworząc żywą i nieprzerwaną linię, która trwa do dziś i jest znana po prostu jako „Sikkim dzogczen”.

Żeby zasiane ziarno mogło wydać plon, musimy je regularnie podlewać. Bez podlewania możemy czekać latami, lecz nic nam nie wyrośnie. Podobnie nic się nie wydarzy, gdy przestaniemy nawykowo reagować, jako że nie powstanie z naszych reakcji nowa karma. Przestaniemy w ten sposób przyczyniać się do tworzenia iluzorycznego świata wokół, który potrzebuje karmy, żeby istnieć. Jeśli rozpoznamy naturę wszystkiego, wówczas sami się zorientujemy, jak długo, aż do teraz byliśmy pogrążeni w całkowitym złudzeniu. W ciągu niezliczonych żywotów. Urzeczywistnienie poglądu ostatecznej pustki, natychmiast i bez trudu usuwa wszelkie pomieszanie. Wszystko wyzwala się samo (...)

(...) "Mógłbym stąpać po chmurach!" - mówi dziecko, ale gdy wreszcie dosięga chmur, nie znajduje miejsca, gdzie mogłoby postawić stopę. Podobnie, kiedy nie analizujemy myśli, wydają się mieć solidną podstawę, jednak kiedy analizujemy je, okazuje się, że nie ma tam niczego stałego. To jest to, co nazywane jest "byciem w tym samym momencie pustym i rzeczywistym". Pustość umysłu nie jest nicością ani stanem otępienia, ale posiada w swojej naturze promieniującą zdolność poznania zwaną Świadomością. Te dwie rzeczy: Pustka i Świadomość nie mogą być od siebie oddzielone. Esencjonalnie są one jednością, tak jak powierzchnia lustra i obraz w niej odbijany.

Myśli manifestują się wewnątrz pustki i zostają przez nią wchłonięte tak jak twarz pojawiająca się i znikająca w lustrze. Samej twarzy nigdy nie było w lustrze i kiedy przestaje się w nim odbijać nie przestaje realnie istnieć. Samo lustro oczywiście nigdy się nie zmienia. Przed wejściem na duchową ścieżkę, pozostajemy w tzw. "nieczystym" stanie samsary, który jest na pierwszy rzut oka zdominowany przez niewiedzę. Kiedy zaangażujemy się w tę ścieżkę, dochodzimy do stanu, gdzie niewiedza i mądrość istnieją równolegle. W końcu, w momencie Oświecenia pozostaje tylko mądrość. Ale podczas całej tej duchowej podróży, pomimo że doświadczamy złudzenia przemiany, natura umysłu nigdy nie ulega jakiejkolwiek zmianie: nie zostaje zniekształcona w wyniku wejścia na ścieżkę, ani udoskonalona w chwili urzeczywistnienia. (...)

Modlitwa do Jeszie Tsodzial
ułożona przez Dziamjanga Khjentse Czökji Lodrö

jingczuk daki tsomo kharczen za
Matko Przestrzeni, pani dakiń, szlachetna pani z rodu Karczen,

dü sum künkhjen pema dziungne kji
Ty, która zebrałaś tajemne skarby Padmakary,

sangdzö düpo deczen tsogjalmar
Znająca przeszłość, teraźniejszość i przyszłość:

solła deb so czoktün ngödrub tsol
Matko Tsodzial, Królowo Wielkiej Błogości, prosimy cię:
obdarz nas swoimi zwyczajnymi i najwyższymi mocami!

=====
Źródło: Lotsawa House. Tłumaczył Jarek Wierny.
=====

Fragment książki "Guru pije burbon?"

Często słyszymy, że świat zmienia się niesłychanie szybko, że staje się coraz bardziej postępowy i nowoczesny. Niektóre rzeczy pozostają jednak takie same. Jedną z nich jest stosunek do seksu. Niemal we wszystkich zakątkach świata widzimy, że jest on tematem tabu, czymś, co robi się w tajemnicy, za zamkniętymi drzwiami. Gendyn Czopel napomknął kiedyś, że za każdym razem, kiedy pojawia się temat seksu, ludzie zaczynają mówić szeptem. Naturalnie, przyjmujemy inny ton, rozmawiając o tym, że uczeń i nauczyciel jedzą wspólny lunch, witają się wylewnie czy wręcz serdecznie się ściskają. Relacja seksualna jest czymś niezwykle intymnym, to szczególny rodzaj więzi międzyludzkiej, bez względu na to, czy dotyczy męża i żony, lekarza i pacjenta, obcych sobie ludzi, czy – rzecz jasna – ucznia i nauczyciela. W tym ostatnim przypadku sprawy szybko się komplikują, nie tylko dla tych, którzy ze sobą współżyli, ale również dla osób, które się o tym dowiedziały.

Dla praktykujących wadżrajanę seks może być jednym z elementów duchowej ścieżki, elementów niezwykle ważnych, aczkolwiek trudnych i niebezpiecznych, podobnie jak wiele innych aspektów wadżrajany. Świadomie bądź nie wielu ludzi ciągnie do nauk tantrycznych właśnie dlatego, że usłyszeli o metodach pozwalających wykorzystać sferę seksualną jako jedną z dróg duchowego rozwoju. To dobrze, że wadżrajana wydaje im się atrakcyjna, ale cały ten pomysł na temat seksualności może być dość problematyczny. Istotą wadżrajany nie jest bowiem udane pożycie seksualne, tylko wyzwolenie.