Sutra o mądrości i głupocie

W buddyjskiej literaturze, w różnych językach, powstającej w ciągu wieków, szczególne zainteresowanie wzbudzają dżataki i awadany – legendarne opowieści związane z imieniem Buddy Gautamy. Obrazują one specyficzny klimat buddyjskiej literatury, który powstał w rezultacie syntezy filozoficznych i literackich tradycji istniejących w Indiach do czasu powstania buddyzmu, z filozoficzno-estetycznymi, poglądami współczesnymi jego powstaniu i charakteryzujący się swoistą tematyką i specyficznymi malarskimi osobliwościami. Korzystając z niewyczerpywalnej skarbnicy ludowej twórczości i legend, przekazów i bajek, tworząc zgodnie z ich wzorami nowe, buddyjscy nauczyciele przygotowali te żywe i urzekające opowiadania, by przedstawić i spopularyzować buddyjską moralność.

Wraz z rozprzestrzenieniem się buddyzmu poza granice Indii, indyjskie dżataki i awadany już na początku naszej ery przeniknęły do centralnej Azji. Tam stopniowo przeszły przez znaczne przeobrażenia odpowiednio do potrzeb miejscowych głosicieli buddyjskich nauk. Przemieszały się i przyoblekły w inne podobieństwa linie fabularne indyjskich dżatak i awadan, powstały nowe opowieści według starych, indyjskich wzorów. Zmieniły się i akcenty samych opowieści, zaszła unifikacja w organizacji tekstów. Główne zadanie indyjskich dżatak polegało na pouczeniu słuchających, co do moralności, szczodrości, współczucia na przykładach z życia Buddy Gautamy i jego wcześniejszych żywotów. Transformowane dżataki i awadany, zachowują ten sam cel, koncentrując uwagę na ukazaniu przyczynowo-skutkowych związków określających udział czującej istoty w jej przyszłym żywocie. Teksty nowych dżatak zostały zorganizowane z pewną surowością, zgodnie z zasadą «pytanie - odpowiedź», co nie zawsze obserwuje się w indyjskich dżatakach.

Tym sposobem na bazie indyjskich dżatak i awadan powstał i istniał w okolicach Hotanu nowy typ opowieści, które można nazwać dżatakami i awadanami centralnoazjatyckimi. Opowieści te składają się na, proponowaną uwadze czytelnika, „Sutrę o mądrości i głupocie”, która była wydana w dwóch językach: chińskim (oryginalny tytuł – Sjań-jui-czin) i tybetańskim (ʼdzangs blun mdo).